Kanatlı Vebası (Kuş gribi, Avian influenza, AI), kanatlı endüstrisi için şu an en büyük tehdidi oluşturmaktadır. Virüs; insanlar, sıçanlar ve fareler, gelincikler, domuzlar, kediler, kaplanlar ve köpekler dahil olmak üzere memeli türlerinden de izole edilmiştir. Kuş gribi uzun yıllardır varlığını sürdürmektedir. Dünya genelinde son yıllarda daha sık epidemilere veya pandemilere yol açmaktadır.
Pek çok AI virüsü suşu vardır ve genellikle iki kategoriye ayrılabilir. Tipik olarak kanatlılarda çok az klinik belirtiye ve düşük ölüme neden olan düşük patojenik suşlar (LPAI) ve şiddetli klinik belirtilerle beraber yüksek ölüm oranına neden olabilen yüksek patojenik (HPAI) suşlar. AI virüsünün sadece kümes hayvanlarında değil, memeli türlerini de enfekte etme yeteneği nedeniyle endişe artmaktadır.
Hastalık nasıl bulaşır ve yayılır?
AI için asıl rezervuar yabani su kuşlardır. Genellikle hiçbir semptom göstermeksizin hastalığı taşırlar. Göç yollarında veya üreme alanlarında etmenin saçılımına neden olurlar. Su kuşlarının göç yollarında durakladıkları ülkelerdeki su havzalarını da kontamine ederler ve çevredeki yerel kuş sürülerine bulaştırırlar. Bu bölgelerde yapılan avcılık, yerel kuş türleri, arka bahçe tavukçuluğu olarak bahsedilen küçük üreticiler, canlı hayvan pazarları v.b. birçok faktör sayesinde saçılımını arttırır.
Ayrıca gün geçtikçe aratan uluslararası ticaret (yasal ve yasadışı) ve küreselleşmeyle beraber artan üretim ve üretimin kısıtlı alanlarda yapılması, kanatlı işletmelerindeki eksik ya da yanlış biyogüvenlik uygulamaları da hastalığın günümüzde daha çok yayılımına olanak sağlamıştır.
Yabani kuşlar normalde solunum veya bağırsak yollarında enfeksiyon etmenini taşıyabilirler ve genellikle hastalanmazlar. Yabani kuşlar, tarihsel olarak, çoğunlukla düşük patojeniteye sahip AI virüsleri için rezervuar olarak biliniyordu. Yabani kuşlarda yapılan rutin tarama testlerinde farklı AI suşları tespit edilse de bu suşların büyük çoğunluğu hastalığa neden olmaz.
AI virüsü, enfekte kuşların salgılarıyla doğrudan temas yoluyla (özellikle dışkıya temas etmek) veya kontamine yem, su, ekipman ve giysiler yoluyla yayılabilir. Kümes hayvanları arasında oldukça bulaşıcı olmasının (özellikle hindiler çok duyarlıdır) yanı sıra, yerel yabani kuşların, insanların (özellikle ayakkabılar ve diğer giysiler kontamine olduğunda), kontamine araçların, ekipmanların, yemlerin ve gübrenin hareketiyle çiftlikten çiftliğe kolayca bulaşır.
Yüksek derecede patojenik virüsler, özellikle düşük sıcaklıklarda, çevrede uzun süre hayatta kalabilir. Örneğin, yüksek derecede patojenik H5N1 virüsü, düşük sıcaklıkta (4º C) en az 35 gün kuş dışkısında yaşayabilir. Çok daha yüksek bir sıcaklıkta (37º C), H5N1 virüslerinin dışkı örneklerinde altı gün boyunca hayatta kaldığı gösterilmiştir.
Domuzların, AI ile enfekte olmaları endişe vericidir. Çünkü domuzlar hem kuş hem de insan influenza virüslerinin enfeksiyonlarına duyarlıdır. Domuzların aynı anda iki farklı influenza türü ile enfekte olması, influenza virüsünün daha bulaşıcı ve mutajen bir türün ortaya çıkmasına fırsat sağlayabilir.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Hafif formda, hastalık belirtileri yalnızca tüylerin kabarması, yumurta üretiminin azalması veya solunum sistemi üzerinde hafif etkiler olarak ifade edilebilir. Hastalığın şiddetli formunda, virüs sadece hafif formda olduğu gibi solunum yolunu etkilemekle kalmaz, aynı zamanda çok sayıda organı ve dokuyu istila ederek şiddetli iç kanamalara neden olabilir. Aşağıdaki klinik belirtilerin bir kısmı veya tamamı, oldukça patojenik bir AI suşu (H5N1 suşu dahil) ile enfekte kuşlarda belirgindir:
- Durgunluk ve aşırı depresyon.
- Yumurta üretiminde ani düşüş ve yumurtalarda anomaliler (yumuşak kabuklu veya kabuksuz).
- Gözlerin etrafında şişlikler.
- Öksürme, hapşırma ve sinirsel belirtiler.
- İshal.
- Kaslarda kanamalar.
- Birkaç gün içinde ölüm meydana gelebilir ve ardından hızlı yayılma ve ölüm oranını 48 saat içinde %100'e yaklaşabilir.
Korunmak için neler yapılabilir?
Erken tespit ve uyarı sistemlerine ve önleme tedbirlerine sahip olmak son derece önemlidir. Bunun, olası bir salgına hazırlık için benzer çabalarla birleştirilmesi gerekir. Tüm dünyada, kuş gribinin sürveyansı için OIE standartlarına (OIE Karasal Hayvan Sağlığı Kodu) göre kümes hayvanlarında enfeksiyon varlığını tespit etmek için sürveyans önlemleri uygulanmaktadır. Ek olarak, gözetim programları yabani kanatlılarda bulunan AI virüslerinin varlığı, yaygınlığını ve karakterizasyonunu izler. Yabani kuş sürveyansı, farklı göçmen kuş türlerini ve özellikle farklı kıtalardan göç eden kuşlar için toplanma alanlarına göre planlanır.
Kümes hayvanı üreticilerinin, virüsün sürülerine bulaşmasını önlemek için alabilecekleri tek önlem doğru planlanmış ve eksiksiz uygulanabilecek bir biyogüvenlik programına sahip olmalarıdır.
Önlemler çiftlik düzeyinde şunları içerir:
- Kümeslerinizi inşa ederken yer seçimini asla ikinci plana atmayın. İşlek alanlardan, kuşların konaklayabileceği sulak alanlardan ve diğer çiftliklerden uzak durun.
- Kümeslere erişimi kontrol altında tutun. Ziyaretçi girişlerini sınırlandırın ve düzenli bir şekilde kaydedin.
-Ayak havuzlarını aktif olarak kullanın. Çizmeleri sık sık fırçalayarak yıkayın ve dezenfekte edin.
- Yabani kuşları çekebilecek unsurları kaldırın. Yem döküntülerini temizleyin, silo kapaklarını açık bırakmayın, arazi üzerinde su birikintilerinin oluşumunu engelleyin. Kuşların yuva yapabileceği yerleri sık sık kontrol edin ve yaygın bir bitki örtüsü oluşumuna izin vermeyin.
- Dışarıdan gelen alet, ekipmanlar ve araçların sanitasyon ve dezenfeksiyonunun işletmeye girmeden dış bir alanda yapılmasını sağlayın. Amacına doğru hizmet edecek şekilde kaidelere uygun dekontaminasyon ve dezenfeksiyon alanı oluşturun.
- Gübrenin ve ölülerin uygun şekilde bertarafını sağlayın.
Biocon-a hızlı ve etkili bir tercih
En büyük biyogüvenlik zafiyeti korunduğunu sanmak olabilir. Rutin dezenfeksiyon programınız ve kritik kontrol noktalarında kullandığınız dezenfektanların çiftlik koşulları altında gösterdiği performans Avian influenza ile mücadelenizin de kaderinizi belirler.
Biocon-a gerçek saha koşulları için iyi bir tercih olmanın ötesinde, dezenfeksiyon etkinliğinin hızlı olması gereken ayak havuzu ve araç dezenfeksiyonu gibi uygulamalarda oksidasyon mekanizması sayesinde saniyeler içerisinde üstün performans gösterir. Kümeste hayvan varlığında da kullanabileceğiniz Biocon-a ile yapacağınız hava dezenfeksiyonu sayesinde AI ve diğer viral patojenlerin işletmenize girmesine veya saçılımına engel olabilirsiniz.