Viral salgın yaşanmış kümeslerde yapılması gereken uygulamalar sırasıyla;
- Hayvanları imhası
- İmha edilmiş ölülerin kompost veya gömülmesi
- Altlık ve bulaşık materyale uygulanacak işlemler
- Köpüklü yıkama
- Dezenfeksiyon
- Kemirgen kontrolü
- Haşere mücadelesi
- Sürekli biyogüvenlik uygulamaları
Hayvanların imhası
Kümeste, sadece Avian influenza sonrasında kalan hayvanlar imha edilir. İmha için havalandırmanın kapatılması, ötenazi, CO₂ gazı verilmesi uygulanabilecek farklı yöntemlerdir.
Ölülerin kompost haline getirilmesi, yakma veya gömülmesi
İmha edilen hayvanlar veya ölüler kümes içersinde altlıkla beraber kompost haline getirilebilirler.
Eğer gömülme işlemi yapılacaksa, açılacak çukur gömülecek hayvan kütlesi göz önüne alınarak açılmalıdır. İşleminin ardından tüm yüzeyi kapatacak şekilde kireç ile örtülmesi gerekir. Yabani hayvanların ölüleri çıkarmasını engelleyecek önlemler alınmalı ve çukur derinliği onların kazarak ulaşamayacağı şekilde ayarlanmalıdır.
Gömme işleminde çürüme süresince bölgedeki yeraltı su kaynaklarında kirlenme riski göz önüne alınarak bölgedeki kuyulardan daha sık su numunesi alınmalı ve takip edilmelidir.
Bu aşamada kullanılan tüm ekipmanlar kullanım sonrası dezenfekte edilmelidir.
Altlık ve bulaşık materyale uygulanacak işlemler
Altlık ve diğer bulaşık materyal (yem vb.) için uygulanacak en iyi yöntem kümes içerisinde ısıl işlem uygulamasıdır. Gübre üzerine sönmemiş kireç serpilir ve ıslatılır. Gübre ve tüm atıklar kümes ortasına toplanır. Üzeri plastik örtü ile kapatılır. Üzeri kapatılan gübre ortalama 72 saat bekletilir. Bu esnada gübre kızışarak ısınması sağlanır. Eğer mümkünse kümes ısıtılarak kızışma hızlandırılır. Böylece gübre içerisindeki hastalık etmeni inaktive olacaktır.
Gübre çıkımı esnasındaki önlemler
- Özellikle araçlara dolum esnasında tozutmanın önüne geçmek için ince bahçe hortumu ile sulama yapar gibi püskürtme yapmak gerekir.
- Araç kasasına gübre yüklemeden önce akma veya dökülmeyi önlemek için plastik branda serilmelidir.
- Gübre yüklemesi esnasında bir personel sürekli yere dökülenleri toplamalı ve çevreyi temizlemelidir.
- Tesisten gübre çıkımı tamamen bitmeden kümes içerisinde yapılacak uygulamalara başlanılmamalıdır. Aksi takdirde kontrol edilemeyeceği için etrafa saçılım riski artacaktır.
- Kümes içinde bulunan ve dışarıya çıkarılması zorunlu malzemlerin yıkanıp dezenfekte edilmesi,
- Gübre çıkımı biter bitmez işletme sahası temizlenip dezenfekte edilmesi,
Köpüklü ön yıkama
Gübre çıkarıldıktan sonra kümes direkt olarak sanitizer özellikte bir ön yıkama ürün ile hiçbir yer açık kalmayacak şekilde köpüklenir ortalama 1 saat beklemeden sonra basınçsız su ile durulanır. 2-3 gün sonra bu işlem tekrar yapılmalıdır.
Sanithol virüsidal aktifler içeren tek yıkama ürünüdür.
İkinci defa yapılan ön yıkama ve durulama işleminden 2-3 gün sonra insektisit uygulaması tekrarlanmalıdır. İnsektisit uygulaması sonrasında kümesin ısıtılması, yarık ve çatlaklarda gizlenen altlık böceğinin ortaya çıkması ve insektisite maruziyet oranının artmasına yardımcı olacaktır.
Dezenfeksiyon
Köpüklü ön yıkama işlemleri bittikten ve ikinci insektisit uygulaması sonrasında dezenfeksiyon işlemi yapılır. Virüsidal etkinliği yüksek etken maddeler tercih edilmelidir. 3-4 gün arayla en az iki defa tekrarlanmalıdır. Uygulamalarda farklı etken madde kullanılması önerilir.
Biocon-a benzersiz oksidasyon mekanizması ile sert kış koşullarında tüm işletme sahasında maksimum performans verir.
İşletmede vaka görülmeye başlandığı andan itibaren en önemli uygulamalardan birisi de çevre ve hava dezenfeksiyonudur. Aralıksız hergün çevre ve hava dezenfeksiyonu yapılmalıdır. Böylece hava yoluyla hastalık etmeninin saçılımı baskılanmış olacaktır.
Kemirgen kontrolü
Vakanın ilk tespit edildiği anda işletme içerisinde tüm istasyonlarda yem tazelenir. Dış istasyon sayısı arttırılır. 3-4 günde bir istasyonlar kontrol edilir ve yem tazelenerek kemirgen popülasyonu baskılanmaya çalışılır. Dezenfeksiyon uygulamaları sonrasında kontrol süresi ilk 3 ay boyunca 5-10 gün arasına çekilir. İstasyon içerisinde blok+pasta beraber konulması yem tüketimi ve çekiciliği arttıracaktır. Kümes ve işletme etrafı kontrol edilerek kemirgen aktivitesi olabilecek yerlere (toprak zeminde delikler varsa) yemleme yapılır.
Haşere mücadelesi
Viral enfeksiyonlarda en kritik vektörlerin başında haşereler gelmektedir. Altlık böceği ve karasinek önemli taşıyıcılardır. Vaka çıktığı andan itibaren kümes içi, dışı insektisit uygulaması yapılmalıdır. Bir önceki dönemden risk oluşturabilecek hiçbir vektörün kalmaması sağlanmalıdır.
Kümes içerisinde insektisit uygulaması en az 3 defa tekrarlanmalıdır.
- Gübre üstü ve gübre toplanması sonrasında
- Ön yıkama sonrasında
- Dezenfeksiyon sonrasında
Bu uygulamalar esnasında dış çevre uygulaması da yapılmalıdır. Uygulamalarda ergin + larvasit beraber veya ayrı ayrı kullanılmalıdır.
Karasinek mücadelesi yoğunlaştırılmalıdır. Vakanın çıkış zamanı çok önemlidir. Eğer hava sıcaklığının 10°C altında olan mevsimlerde vaka görüldüyse, sıcaklığın 10°C üzerine çıkmaya başladığı zamandan itibaren ilk 3 ay işletme sahasında ve dış çevrede karasinek mücadelesine devam edilmelidir. Vaka zamanı ılık-sıcak zamanlara denk geldiyse, direkt karasinek mücadelesine başlanılmalı ve 3 ay aralıksız devam edilmelidir. İlkbahar ve yaz aylarında kimyasal mücadelenin yanı sıra dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, işletme içerisinde hiçbir yerde su birikintisi olmamalı ve açıkta gıda maddesi veya atık madde bulundurulmamalıdır.
Diğer hususlar
- Personelin kullandığı tüm giysi ve ekipmanlar imha edilir.
- İşletme ve kümes içerisinde, ayak dezenfeksiyon havuzları her gün tazelenmelidir.
- İşletmeye giren tüm araçlar, girişte ve çıkışta mutlaka dezenfekte edilmelidir. Aynı gün içerisinde başka bir işletmeye gitmesi engellenmelidir.
- Personel, koruyucu kıyafet kullanmalı (EN 14126:2003) ve kıyafetler imha edilmelidir.
- Özellikle kümese giren veya aktif olarak kümeste çalışan personel, koruyucu kıyafet, eldiven, N95, N99 veya N100 maske ve koruyucu gözlük kullanmalıdır. (USDA, OIE ve FAO)
- Kümes veya işletme etrafında yabani kuş, kuş yuvası varsa imha edilmelidir ve devamında sürekli kontrol edilmelidir.
- Kümeste kullanılan veya kullanılmış araç veya ekipmanın dışarı çıkması engellenmelidir. Dezenfekte edilemeyen malzemelerin imha edilmesi önemlidir.
- Tüm işlemler bittikten sonra 3 ay boyunca 3-7 günde bir işletme sahası yanında hava dezenfeksiyonu yapılmaya devam edilmelidir.
TÜM İŞLEMLERİN YETKİLİ GÖZETİMİNDE HER AŞAMASI DİKKATLE YAPILMASI HAYATİ ÖNEM ARZ ETMEKTEDİR. VAKA SONRASINDA BİYOGÜVENLİK UYGULAMALARINDAN KESİNLİKLE TAVİZ VERİLMEMESİ GEREKMEKTEDİR.